Apakah itu Kapatu Mbojo?
Kapatu Mbojo adalah salah satu seni pantun daerah
yang hidup dan berkembang di daerah Bima dan Dompu Nusa tenggara Barat yang
memiliki kaidah-kaidah penulisan tertentu.
Lazimnya pantun melayu Kapatu Mbojo banyak bersyairkan nasehat, jenaka, muda-mudi dan sebagainya. Dalam perkembangannya patu Mbojo tak terpisahkan dari seni musik rawa mbojo dengan diiringi dengan alunan biola atau kecapi/gambus.
Lazimnya pantun melayu Kapatu Mbojo banyak bersyairkan nasehat, jenaka, muda-mudi dan sebagainya. Dalam perkembangannya patu Mbojo tak terpisahkan dari seni musik rawa mbojo dengan diiringi dengan alunan biola atau kecapi/gambus.
Contoh kapatu mbojo (Pantun Bima) sebagai berikut:
PANTUN BIMADOMPU
Aina mbou loa sambea
Niki padasa raka kaimu dosa
Ncarasi cambe jabara’i ma cambo
Ncarasi renta jabara’i ma rente
Laomu loja wi’ipu arloji
Loja di wira angi wati wara
Konema kuta kai saribu kata
Konema ciri kai saribu cara
Hela rui rangga ngge’pa loaku runggi
Lampa – lampa di Dana Lampe
Lampa sarindi sura raka saronde
Nggomi mantika tiloa da’ wa’a ma niki
Wa’usi niki ndai tiloa da nika
Wa’apu ni’u upa ntari
Di tero ade woha dana mantaru
Di Ntanda ra eda ba dou ma ade
Pai ma bade weki di mamade
Ngari wi’i rade hampa wo’o
Romompa ndeu di daloa ba ndai
( By Fina di Songgela)
Pai wara dou malao ese wura
Kadidi weaku kafero ntara
Di weha kai oi ala wunga rindi ai
Tiwa’umu rada iu dei rade
Pai da wara amal ibada
Ma kaneo nduku ra boda
Tiloaku maru sabala mamore
Bakawaraku pahumu di lingga pohu
Bauku caru kai ndeu dei Lakei
Tibade balumba ma na’e
Ndeu labo dou Ne’e
Asa tae se di ma rere
Rima ta’ awa di ma daro rero
Doro ma leme kulangga lima
Oi Madei Lampakai Ndai Dua
Batu Ca’u Ra Ne’e ti bade doro mana’e
Be Ra Lao kai mode nci’i kaiba nawa mada
Oe.... Amancawa, Nahu Wa’ura Ncuwu
Ncuwuku Sa Suwu, Bara lepiku Siwe
Siwe ra lepi, nawa’ura wa’a ba lopi
Lopi ma penge watira wa’u di ponga
Waraku siwe sabua, Sampela Kampo Sabae
Ra laoku lamba ncora ao ba balumba
Balumba mana’e, batu ca’u ra ne’e
Ne’e doho gande tanda kacampo nu’u
Nggomi Malao Ade Nami Malalai
Nami Mamidi wati dengga samada
Susa Auna Dawara Dou Mode
Rakasi Ba Maru Cua Kimi Mamore
Rakasi Ba Kakente Wati iu Rana Kontu
Aina Pehe Ma Dawara Pahu
Koneku ringa tiwa’uku ipi ringu
Aura Urimu Di Tando Orimu
Dana Sa Wawo Isina Sawuwu
Tiloaku Ili Nggahi Raka Eli
Aina siwi mada doho masiwe
Tiwara kontu di ka’ulu ka kento
Podasi monemu welipu tolo masa dundu tolu
Couma Rawa Ade Wunga Rawi
Co’oku Nggala Ba Ne’eku Nggilo
Kambeiku Kentu Loaku Doho Ncau Kontu
Wontu Samada Tiwara Dou Mode
Rakasi Maru Cua Kimi Kamore
Rakasi Kakente Tio Rana Kontu
Ku samadasi Dipi Doho Kai Mode
Kaluru Kamore Luru Pita Maru
Ronggasi Kawara Nangi Wa’u Ampo Wira
Auku Ru’una Dou Ma Daloa Karo’a
Doho Ta’awa Ngena Jangko Wi’i ba iwa
Wa’apu Nahi dimama Ina Nahu
Watisi Wa’amu Wati rakamu Nahu
Aina ngau Nggomi ma to’i ka ngio
Wa’amu mone labo da loamu muna
Ujuma’asi rahi tembe cou diraho
Waraku sabua siwe ipa bae
Mbeiku Oha Na Boho Ka iha
Mbeiku Oi nono dodo kaiku ninu
Waraku siwe ra pada di wombo sawo
Katiosi gegana wancuku gagana
Katiosi kopana bune kalete kapa
Katiosi wiwi bune kambeo wowa
Katiosi gendi bune duwe ma ganda
Kalosapu piti dei jaket di cola kai jakat
Ede kau kaiba ruma bai dawara ademu marome
Watisi kade’mu nggahi Ruma na Dompo weaku rima
Gaga Kadumpa Siwe Dou Dompu
To’i kapori kanina ro poro
Siwe Ede Mabu kai ba ade
Mane’esi caru ngaha aina ngoho
Ngupapu tolo bai da lao talu
Mbotosi Fare Disana kai ba dae ferri
Aina ra ngoho warasi di ngaha
Na mai mbere ma sambaru mbura
Wa’usi ra kanta aina naha kente
Wa’usi rangoa aina ngaha ngau
Malao si sakola ngguda wi’ipi kalo
Wawaku disamada ba nami mamidi
Wa’u sira mbua mboto dou dimbei
Deina oi galu kaiku ai
Deina moti galukaiku mete
Deina ade wati loa di eda
Deina ne’e wati bade to’i na’e
Nguda pi fare kau kai ba dae ferri
Kabinipu tolo baiba lao talu
Wa’usi bini tolo caru lalompa tala
Indo dara rece londo iha maricu
Na tu’u te’e ba umu mbuipu to’i
Paira ngawa lalo ana wa’ura sa lulu
Paira ricu ca’u ana ndai loara di ce’i
Ringa Mena ari siwe mone
Aina nggahimu cari hidi ma ceri
Wunga doho duamu setan ma deimu
Nggomi doho ma doho setan ma kadaha
Wa’usira ndede wati loa na da ndada
Caru auku nedu di mada oi ceri
Caru busi awawombo jambata besi
Tiwara Dou Makanta Huku Kali cempe Kontu
Tu’uku di nifi wunga maru nefa
Sodi kantiri kombi mbuipu ntaru
Ntanda kamidi nggomi wa’ura moda
Hantaku mada ku ntanda tio kamidi
Edaku Siwe bune janga sawu
Katiosi lokina bune wua loka
Katiosi asana kune’era supu iso
Kasamadasi ede tiloaku wari ade
Ana ra nggana di wura ma nggini
Rakana’e kai dori na’a
Wa’usira na’e mboto dou ma ne’e
Dana Mbojo watira mbuja
Na wa’ura raso niki kai ba rasa
Na wa’ura bae pimpim ba ama ma bou
Tekaku doro cempa kone deri
Doro ma titi kasimpa raka la tuti
Wancuku susana mori ara uma bui
Ore ma supu loro ba ngaha uta mbeca lara
Wati wa’uku tanggi ba ngaha oha satongko
Buiku samba’a ba ra wehaku mbe’e
Aina hari kese ade kamarmu ma koso
Ringasi ba abu naka ceiku wara aba
Ringasi ba umi na nangango dou sa uma
Nahumpa ma hibur kade’e kaimu haba
Haba ma da tantu maina dei tente
Dongaku ntara ma ngge’e ka ntero
Dongaku langi wancuku balingo
Buneku da balingo wati wara lenga
Nae aumu Na’e dou ta Nggomi
Katiosi kopamu Bune tope kapa
Katiosi monggamu bune fu’u mangge
Na’e kente bune garaha mantu’u
Ngupa sidi sambia sura tengo kai sambea
Aina Ngaha kantawi sura ntuwu
Samena na isi ala mpoima ringa eli
Bin atto marero mpoima nangi roro
Nangi sia malai bantu wati loa
Asi mantoi cou mantau
Aina nefa sakali kone ma lao sakola
Ndai dou mbojo ta Ntauku maju
Iha Na adeku tiwara dou ma eda
Adeku Bune ra Dompo eda ita ma kidi Dampi
Nggahi si Ca’u aina hori Co’o
Adeku na lalai eda ita ma lao
Mori midi kawarapu made
Katahopu rawi aina dondo rewo
Wara si piti ta Nggadu pu patu
Talaosi haji ese dana maka
Sambea ra rahopu di maka Ibrahi
Simpana teja sambea di multaja
Simpana tarima Ba Ndai Ruma
Wati loa mangaku isila
Mangaku kambou tingawa sambea
Sodi di rade indo taloa cambe karidi
By : Dae Gerry
Niki padasa raka kaimu dosa
Ncarasi cambe jabara’i ma cambo
Ncarasi renta jabara’i ma rente
Laomu loja wi’ipu arloji
Loja di wira angi wati wara
Konema kuta kai saribu kata
Konema ciri kai saribu cara
Hela rui rangga ngge’pa loaku runggi
Lampa – lampa di Dana Lampe
Lampa sarindi sura raka saronde
Nggomi mantika tiloa da’ wa’a ma niki
Wa’usi niki ndai tiloa da nika
Wa’apu ni’u upa ntari
Di tero ade woha dana mantaru
Di Ntanda ra eda ba dou ma ade
Pai ma bade weki di mamade
Ngari wi’i rade hampa wo’o
Romompa ndeu di daloa ba ndai
( By Fina di Songgela)
Pai wara dou malao ese wura
Kadidi weaku kafero ntara
Di weha kai oi ala wunga rindi ai
Tiwa’umu rada iu dei rade
Pai da wara amal ibada
Ma kaneo nduku ra boda
Tiloaku maru sabala mamore
Bakawaraku pahumu di lingga pohu
Bauku caru kai ndeu dei Lakei
Tibade balumba ma na’e
Ndeu labo dou Ne’e
Asa tae se di ma rere
Rima ta’ awa di ma daro rero
Doro ma leme kulangga lima
Oi Madei Lampakai Ndai Dua
Batu Ca’u Ra Ne’e ti bade doro mana’e
Be Ra Lao kai mode nci’i kaiba nawa mada
Oe.... Amancawa, Nahu Wa’ura Ncuwu
Ncuwuku Sa Suwu, Bara lepiku Siwe
Siwe ra lepi, nawa’ura wa’a ba lopi
Lopi ma penge watira wa’u di ponga
Waraku siwe sabua, Sampela Kampo Sabae
Ra laoku lamba ncora ao ba balumba
Balumba mana’e, batu ca’u ra ne’e
Ne’e doho gande tanda kacampo nu’u
Nggomi Malao Ade Nami Malalai
Nami Mamidi wati dengga samada
Susa Auna Dawara Dou Mode
Rakasi Ba Maru Cua Kimi Mamore
Rakasi Ba Kakente Wati iu Rana Kontu
Aina Pehe Ma Dawara Pahu
Koneku ringa tiwa’uku ipi ringu
Aura Urimu Di Tando Orimu
Dana Sa Wawo Isina Sawuwu
Tiloaku Ili Nggahi Raka Eli
Aina siwi mada doho masiwe
Tiwara kontu di ka’ulu ka kento
Podasi monemu welipu tolo masa dundu tolu
Couma Rawa Ade Wunga Rawi
Co’oku Nggala Ba Ne’eku Nggilo
Kambeiku Kentu Loaku Doho Ncau Kontu
Wontu Samada Tiwara Dou Mode
Rakasi Maru Cua Kimi Kamore
Rakasi Kakente Tio Rana Kontu
Ku samadasi Dipi Doho Kai Mode
Kaluru Kamore Luru Pita Maru
Ronggasi Kawara Nangi Wa’u Ampo Wira
Auku Ru’una Dou Ma Daloa Karo’a
Doho Ta’awa Ngena Jangko Wi’i ba iwa
Wa’apu Nahi dimama Ina Nahu
Watisi Wa’amu Wati rakamu Nahu
Aina ngau Nggomi ma to’i ka ngio
Wa’amu mone labo da loamu muna
Ujuma’asi rahi tembe cou diraho
Waraku sabua siwe ipa bae
Mbeiku Oha Na Boho Ka iha
Mbeiku Oi nono dodo kaiku ninu
Waraku siwe ra pada di wombo sawo
Katiosi gegana wancuku gagana
Katiosi kopana bune kalete kapa
Katiosi wiwi bune kambeo wowa
Katiosi gendi bune duwe ma ganda
Kalosapu piti dei jaket di cola kai jakat
Ede kau kaiba ruma bai dawara ademu marome
Watisi kade’mu nggahi Ruma na Dompo weaku rima
Gaga Kadumpa Siwe Dou Dompu
To’i kapori kanina ro poro
Siwe Ede Mabu kai ba ade
Mane’esi caru ngaha aina ngoho
Ngupapu tolo bai da lao talu
Mbotosi Fare Disana kai ba dae ferri
Aina ra ngoho warasi di ngaha
Na mai mbere ma sambaru mbura
Wa’usi ra kanta aina naha kente
Wa’usi rangoa aina ngaha ngau
Malao si sakola ngguda wi’ipi kalo
Wawaku disamada ba nami mamidi
Wa’u sira mbua mboto dou dimbei
Deina oi galu kaiku ai
Deina moti galukaiku mete
Deina ade wati loa di eda
Deina ne’e wati bade to’i na’e
Nguda pi fare kau kai ba dae ferri
Kabinipu tolo baiba lao talu
Wa’usi bini tolo caru lalompa tala
Indo dara rece londo iha maricu
Na tu’u te’e ba umu mbuipu to’i
Paira ngawa lalo ana wa’ura sa lulu
Paira ricu ca’u ana ndai loara di ce’i
Ringa Mena ari siwe mone
Aina nggahimu cari hidi ma ceri
Wunga doho duamu setan ma deimu
Nggomi doho ma doho setan ma kadaha
Wa’usira ndede wati loa na da ndada
Caru auku nedu di mada oi ceri
Caru busi awawombo jambata besi
Tiwara Dou Makanta Huku Kali cempe Kontu
Tu’uku di nifi wunga maru nefa
Sodi kantiri kombi mbuipu ntaru
Ntanda kamidi nggomi wa’ura moda
Hantaku mada ku ntanda tio kamidi
Edaku Siwe bune janga sawu
Katiosi lokina bune wua loka
Katiosi asana kune’era supu iso
Kasamadasi ede tiloaku wari ade
Ana ra nggana di wura ma nggini
Rakana’e kai dori na’a
Wa’usira na’e mboto dou ma ne’e
Dana Mbojo watira mbuja
Na wa’ura raso niki kai ba rasa
Na wa’ura bae pimpim ba ama ma bou
Tekaku doro cempa kone deri
Doro ma titi kasimpa raka la tuti
Wancuku susana mori ara uma bui
Ore ma supu loro ba ngaha uta mbeca lara
Wati wa’uku tanggi ba ngaha oha satongko
Buiku samba’a ba ra wehaku mbe’e
Aina hari kese ade kamarmu ma koso
Ringasi ba abu naka ceiku wara aba
Ringasi ba umi na nangango dou sa uma
Nahumpa ma hibur kade’e kaimu haba
Haba ma da tantu maina dei tente
Dongaku ntara ma ngge’e ka ntero
Dongaku langi wancuku balingo
Buneku da balingo wati wara lenga
Nae aumu Na’e dou ta Nggomi
Katiosi kopamu Bune tope kapa
Katiosi monggamu bune fu’u mangge
Na’e kente bune garaha mantu’u
Ngupa sidi sambia sura tengo kai sambea
Aina Ngaha kantawi sura ntuwu
Samena na isi ala mpoima ringa eli
Bin atto marero mpoima nangi roro
Nangi sia malai bantu wati loa
Asi mantoi cou mantau
Aina nefa sakali kone ma lao sakola
Ndai dou mbojo ta Ntauku maju
Iha Na adeku tiwara dou ma eda
Adeku Bune ra Dompo eda ita ma kidi Dampi
Nggahi si Ca’u aina hori Co’o
Adeku na lalai eda ita ma lao
Mori midi kawarapu made
Katahopu rawi aina dondo rewo
Wara si piti ta Nggadu pu patu
Talaosi haji ese dana maka
Sambea ra rahopu di maka Ibrahi
Simpana teja sambea di multaja
Simpana tarima Ba Ndai Ruma
Wati loa mangaku isila
Mangaku kambou tingawa sambea
Sodi di rade indo taloa cambe karidi
By : Dae Gerry